Theo thông báo của Tổ chức Y tế thế giới, đến ngày 08/9/2016 đã có 72 quốc gia và vùng lãnh thổ thông báo có sự lưu hành hoặc lây truyền vi rút Zika. Đặc biệt trong những tuần gần đây, dịch bệnh đang gia tăng nhanh tại Singapore và Thái Lan. Trước tình hình dịch bệnh do vi rút Zika trên thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, chiều ngày 19/9/2016, Bộ trưởng Bộ Y tế các nước khu vực ASEAN đã tổ chức họp trực tuyến để bàn các giải pháp và đưa ra tuyên bố chung về việc tăng cường phối hợp đáp ứng với dịch bệnh do vi rút Zika. Nhằm giám sát chặt chẽ sự lưu hành của vi rút Zika để có các biện pháp phòng chống dịch kịp thời.

Ngày 22/9/2016, Bộ Y tế đã có Công điện gửi Giám đốc Sở Y tế tỉnh, thành phố, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ/ Pasteur về tăng cường công tác phòng chống bệnh do vi rút Zika​. Cục Y tế dự phòng xin đăng tải toàn văn Công điện nêu trên để các đơn vị biết và chỉ đạo triển khai thực hiện.

Ngày 02/9/2016, WHO đã tổ chức cuộc họp Ủy ban khẩn cấp thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế (IHR) lần thứ 4 và tiếp tục khẳng định tình trạng dịch bệnh do vi rút Zika hiện nay là sự kiện y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế  do sự liên quan giữa vi rút Zika với chứng đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh và hội chứng viêm đa rễ dây thần kinh (GBS), đồng thời cho rằng sự lan truyền của vi rút Zika sẽ tiếp tục mở rộng trong thời gian tới.

Trong năm 2016, dịch bệnh do vi rút Zika tiếp tục diễn biến phức tạp và lây lan nhanh trên phạm vi toàn cầu. Theo thông báo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến ngày 02/9/2016 đã có 72 quốc gia và vùng lãnh thổ thông báo có sự lưu hành hoặc lây truyền vi rút Zika. Dịch bệnh lưu hành rộng tại các nước khu vực Nam Mỹ và Caribe; tại các nước khu vực Đông Nam Á, cũng đã ghi nhận sự lưu hành vi rút Zika tại một số nước như Thái Lan, Philippines, Indonesia, Malaysia. Đặc biệt, trong thời gian từ cuối tháng 8/2016 đến nay, tại Singapore bùng phát dịch do vi rút Zika với số trường hợp mắc tăng nhanh hàng ngày. Trường hợp bệnh nhân đầu tiên nhiễm vi rút Zika tại Singapore được phát hiện vào ngày 28/8/2016, sau đó Bộ Y tế Singapore đã tổ chức tăng cường giám sát rộng rãi bệnh do vi rút Zika đến từng hộ gia đình và đến nay đã ghi nhận 242 trường hợp mắc, trung bình mỗi ngày ghi nhận từ 20-27 trường hợp mắc mới. Kết quả giải trình tự gien cho thấy đây là chủng vi rút có nguồn gốc châu Á, không phải là chủng xâm nhập từ các nước khu vực Nam Mỹ. Trước tình hình dịch bệnh do vi rút Zika bùng phát tại Singapore, các nước trong khu vực Đông Nam Á đã tăng cường các biện pháp giám sát tại cửa khẩu để chủ động phát hiện sớm và ngăn ngừa các trường hợp xâm nhập.

Trước tình hình dịch diễn biến phức tạp trên thế giới, đặc biệt là tại Singapore, Bộ Y tế đã phối hợp với WHO, USCDC và các đơn vị liên quan tổ chức đánh giá nguy cơ và nhận định trong thời gian tới nước ta có thể tiếp tục ghi nhận thêm trường hợp mắc mới bệnh do vi rút Zika do nước ta đã lưu hành vi rút Zika trong cộng đồng; trong khi đó muỗi Aedes truyền bệnh sốt xuất huyết, đây là cũng là muỗi truyền bệnh do vi rút Zika đang có xu hướng gia tăng trong mùa mưa nên thuận lợi cho việc truyền vi rút Zika từ muỗi sang người chưa có miễn dịch. Thêm vào đó, do sự giao lưu đi lại thuận lợi giữa các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á nên có nguy cơ rất lớn các trường hợp bị nhiễm vi rút Zika sau khi từ các nước trong khu vực trở về, đặc biệt là tại Singapore, đây cũng là nguồn truyền bệnh cho gia đình và cộng đồng nếu không áp dụng các biện pháp phòng bệnh phù hợp.

Để chủ động phòng chống không để dịch bệnh lan rộng trong cộng đồng, ổn định an sinh xã hội, Bộ Y tế đã chủ động ban hành các văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố đề nghị triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống dịch tại các địa phương, huy động các ban, ngành, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội tham gia vào công tác phòng chống dịch; đồng thời cũng chỉ đạo các đơn vị trong ngành y tế yêu cầu giám sát chặt chẽ các hành khách nhập cảnh, đặc biệt là các hành khách về từ các quốc gia đang bùng phát, lưu hành dịch bệnh Zika để phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ, tổ chức cách ly, hướng dẫn các biện pháp phòng muỗi đốt và tự theo dõi sức khỏe để chủ động đến các cơ sở y tế khi có biểu hiện bệnh.

Công tác giám sát cũng được tăng cường tại các cơ sở y tế, Bộ Y tế cũng phối hợp với các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur cập nhật hướng dẫn giám sát nhằm tăng khả năng phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ nhiễm vi rút Zika tại cộng đồng; đồng thời triển khai sử dụng test chẩn đoán Trioplex do USCDC hỗ trợ để giám sát sàng lọc đồng thời 3 bệnh Zika, sốt xuất huyết, Chikungunia để phát hiện nhanh các trường hợp mắc bệnh nghi ngờ do vi rút Zika.

Công tác truyền thông cũng tiếp tục được đẩy mạnh trên các phương tiện thông tin đại chúng, cung cấp kịp thời tình hình dịch bệnh trên thế giới và trong nước tới người dân để không hoang mang lo lắng, phổ biến các thông điệp hướng dẫn cho cộng đồng và riêng cho phụ nữ mang thai, người dự định có thai để yên tâm không đi xét nghiệm ồ ạt gây quá tải cho hệ thống y tế. Tiếp tục tuyên truyền vận động người dân hưởng ứng chiến dịch “Người dân tự diệt muỗi, lăng quăng phòng chống bệnh do vi rút Zika và bệnh sốt xuất huyết”. 

Qua báo cáo của hệ thống giám sát, đến nay trên phạm vi toàn quốc đã xét nghiệm 2.554 mẫu bệnh phẩm và đã phát hiện 03 trường hợp dương tính với vi rút Zika tại TP. Hồ Chí Minh, Khánh Hòa và Phú Yên. Đây là 3 trường hợp nhiễm vi rút Zika đơn lẻ trong cộng đồng. Bộ Y tế sẽ tiếp tục tổ chức giám sát chủ động chủ động để phát hiện sớm các trường hợp nhiễm vi rút Zika và tổ chức xử lý ổ dịch kịp thời; đồng thời phối hợp thường xuyên với WHO, USCDC và các đơn vị liên quan để đưa ra các biện pháp phòng chống dịch bệnh phù hợp với tình hình dịch bệnh. 

Hiện nay, vi rút Zika chưa có vắc xin phòng bệnh, lây truyền chủ yếu qua muỗi  và đường tình dục do đó để chủ động phòng chống dịch bệnh do vi rút Zika, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp sau:
 

1. Chủ động phòng chống muỗi đốt, diệt muỗi và loăng quăng (bọ gậy):

- Phòng muỗi đốt: ngủ màn, mặc quần áo dài, dùng kem đuổi muỗi, hương muỗi

- Diệt muỗi: dùng vợt bắt muỗi, xịt hóa chất diệt muỗi, tích cực phối hợp với cán bộ y tế trong triển khai các đợt phun hóa chất.

- Diệt loăng quăng (bọ gậy): đậy kín các dụng cụ chứa nước sinh hoạt, thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn, thau rửa dụng cụ chứa nước nhỏ; thu dọn, lật úp các vật dụng chứa nước không cần thiết, không để nước đọng ở những vật dụng như vỏ lốp, gáo dừa, …; thường xuyên thay nước lọ hoa, bỏ dầu hoặc muối và bát nước kê chân chạn,…

2. Sinh hoạt tình dục an toàn, sử dụng bao cao su để tránh lây truyền vi rút Zika qua đường tình dục.

3. Phụ nữ mang thai trong vòng 3 tháng  đầu nếu có biểu hiện sốt hoặc phát ban và đau khớp, đau mắt đỏ nên đến các cơ sở y tế để được khám, tư vấn và hướng dẫn theo dõi sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện nhiễm vi rút Zika và các dị tật của thai nhi.

Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế

Theo thông báo của Bộ Y tế và Phúc lợi xã hội của Nhật Bản ngày 12/9/2016 đã ghi nhận một trường hợp người Việt Nam được chẩn đoán nhiễm vi rút Zika trong thời gian du lịch tại Nhật Bản. Đây là một phụ nữ 40 tuổi, người Việt Nam đến du lịch tại Tokyo, Nhật Bản vào ngày 08/9/2016.

 Trước đó, ngày 05/9/2016, đã có biểu hiện nhức đầu và phát ban; đến ngày 09/9/2016, bệnh nhân đi khám bệnh tại Tokyo với các triệu chứng phát ban, nhức đầu, đau mắt, đau khớp và sau đó được xét nghiệm dương tính với vi rút Zika bằng phương pháp PCR. Bệnh nhân đã được điều trị và cách ly kịp thời, đến nay tình hình sức khỏe của bệnh nhân đã ổn định. Bộ Y tế và Phúc lợi xã hội của Nhật Bản coi đây là trường hợp nhiễm vi rút Zika xâm nhập vào Nhật Bản. Đến nay Nhật Bản ghi nhận 11 trường hợp nhiễm vi rút Zika và tất cả đều là các trường hợp xâm nhập.

Ngay khi nhận được thông tin về trường hợp người Việt Nam nhiễm vi rút Zika được xác định tại Nhật Bản, Bộ Y tế Việt Nam đã liên hệ với Cơ quan đầu mối quốc gia Điều lệ y tế quốc tế Nhật Bản đề nghị cung cấp bổ sung các thông tin chi tiết về liên lạc cá nhân cũng như nơi thường trú của bệnh nhân tại Việt Nam để có thông tin sớm nhất phục vụ cho công tác giám sát, điều tra xác minh ổ dịch. Đến ngày 13/9/2016, Bộ Y tế vẫn chưa nhận được thông tin chi tiết từ phía cơ quan đầu mối Điều lệ Y tế quốc tế của Nhật Bản. Cục Y tế dự phòng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Cơ quan đầu mối quốc gia Điều lệ y tế quốc tế Nhật Bản để nhận được các thông tin cần thiết để phục vụ công tác đáp ứng phòng chống dịch trong nước.

Trước đó, để chủ động triển khai các biện pháp phòng chống dịch trong bối cảnh dịch bệnh Zika đang bùng phát tại một số nước trong khu vực Singapore, Thái Lan, Malaysia, Bộ Y tế đã có Công văn gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố tăng cường công tác chỉ đạo phòng chống dịch bệnh do vi rút Zika tại các địa phương và đẩy mạnh triển khai chiến dịch Người dân tự diệt muỗi, loăng quăng (bọ gậy) để phòng chống dịch sốt xuất huyết, zika. Bộ Y tế cũng chỉ đạo tăng cường việc giám sát hành khách nhập cảnh về từ vùng có dịch tại các cửa khẩu quốc tế và tăng cường việc lấy mẫu xét nghiệm tại các cơ sở khám, chữa bệnh để phát hiện sớm các trường hợp nhiễm vi rút Zika; tăng cường truyền thông phòng chống dịch trên các phương tiện thông tin đại chúng, thường xuyên cập nhật tình hình dịch và khuyến cáo phòng chống dịch bệnh do vi rút Zika trên Website của Cục Y tế dự phòng; đồng thời liên hệ chặt chẽ với Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Cơ quan đầu mối thực hiện Điều lệ y tế quốc tế của các nước để chia sẻ và cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh do vi rút Zika.

Việt Nam là nước đã ghi nhận sự lưu hành vi rút Zika; do đó trong thời gian tới hệ thống giám sát dịch có thể sẽ tiếp tục phát hiện trường hợp mới nhiễm vi rút Zika tại cộng đồng. Để chủ động phòng chống bệnh do vi rút Zika, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện một số biện pháp sau:

- Không hạn chế việc đi lại của người dân giữa các khu vực và địa phương; tuy nhiên, người đi, đến, về từ vùng có dịch bệnh do vi rút Zika cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 14 ngày, nếu có biểu hiện bệnh hãy đến cơ sở y tế để chủ động khai báo về tiền sử đi lại và được khám, tư vấn, điều trị.  

- Người đang sinh sống ở vùng có dịch bệnh hoặc từ vùng dịch trở về, cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục hoặc không quan hệ tình dục với vợ (bạn tình) đang trong suốt quá trình mang thai hoặc dự định có thai, hoặc hoặc trong ít nhất 6 tháng để phòng lây truyền zika qua đường tình dục.

- Người đang sinh sống ở vùng có dịch bệnh do vi rút Zika chủ động theo dõi sức khỏe, nếu có biểu hiện bệnh hãy đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị.

- Để phòng chống bệnh do vi rút Zika, người dân hãy áp dụng các biện pháp chống muỗi đốt, chủ động diệt muỗi và bọ gậy (loăng quăng):

+ Phòng muỗi đốt: ngủ màn, mặc quần áo dài kể cả ban ngày, dùng kem xua muỗi, hương muỗi.

+ Diệt muỗi: dùng vợt bắt muỗi, xịt hóa chất diệt muỗi; tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hoá chất phòng, chống dịch.

+ Loại bỏ bọ gậy (loăng quăng): đậy kín dụng cụ chứa nước sinh hoạt, thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn, thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ; thu dọn các vật dụng, lật úp dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông, bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn.

Thông tin chi tiết, tham khảo tại Website của Cục Y tế dự phòng: vncdc.gov.vn và Bộ Y tế: moh.gov.vn. Điện thoại đường dây nóng: 0989, 671. 115.